H υπνική άπνοια ή πιο επιστημονικά το σύνδρομο απνοιών – υποπνοιών κατά τον ύπνο (ΣΑΥΥ) είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από πλήρη (άπνοια) ή μερική (υπόπνοια) διακοπή της αναπνοής κατά τον ύπνο. Για να θεωρηθεί αυτή η διακοπή ως παθολογική, θα πρέπει να υπερβαίνει σε διάρκεια τα 10 δευτερόλεπτα. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων η διακοπή της αναπνοής οφείλεται σε πλήρη ή μερική απόφραξη στο επίπεδο του φάρυγγα (κυρίως στην περιοχή πίσω από την μαλθακή υπερώα και τη γλώσσα), οπότε μιλάμε για αποφρακτικό ΣΑΥΥ..

Η αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι συνηθισμένη και αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για ατυχήματα με αυτοκίνητα και καρδιαγγειακές παθήσεις.

1. Οι εξετάσεις άπνοιας ύπνου στο σπίτι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν, αλλά όχι να αποκλείσουν, τη διάγνωση αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο.
2. Η πολυσωματοκαταγραφική μελέτη συνιστάται σε ασθενείς με γνωστό ή εικαζόμενο ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, νευρομυϊκή ή πνευμονική διαταραχή με υποαερισμό ή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ή σε άτομα που χρησιμοποιούν οπιούχα.
3. Η συνεχής θετική πίεση των αεραγωγών (CPAP) θεωρείται θεραπεία πρώτης γραμμής για συμπτωματική ή μέτρια έως σοβαρή αποφρακτική άπνοια ύπνου.
4. Η χρήση εναλλακτικών θεραπειών (συσκευές προώθησης κάτω γνάθου και διάφορες χειρουργικές επιλογές) για ασθενείς που αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν την CPAP θα πρέπει να εξετάζεται σε εξατομικευμένη βάση, σε σχέση με τη φύση της απόφραξης, τους ειδικούς για τον ασθενή παράγοντες και τις προτιμήσεις των ασθενών.
5. Οι συνιστώμενες αλλαγές στον τρόπο ζωής περιλαμβάνουν συμβουλές για την απώλεια βάρους σε υπέρβαρους και παχύσαρκους ασθενείς, αποφυγή φαρμάκων και ουσιών  που προάγουν τη χαλάρωση των ανώτερων αεραγωγών (π.χ. αλκοόλ, βενζοδιαζεπίνες και ναρκωτικά),  καθώς επίσης παροχή αντίμετρων για τον κίνδυνο της οδήγησης κατά την διάρκεια αυτών των συμπτωμάτων  (π.χ.υπνηλία).

Σημεία και συμπτώματα τα οποία θέτουν την υπόνοια της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου.

• Δυνατό ή παθολογικό ροχαλητό.
• Ημερήσια υπνηλία.
• Μη αναζωογονητικός ύπνος ανεξάρτητα από την διάρκειά του.
• Ανεξήγητη ημερήσια  κούραση (χωρίς να προηγείται δραστηριότητα).
• Νυκτουρία.
• Aφυπνίσεις με αίσθημα πνιγμού και ανάγκη για αέρα.
• Ξηροστομία κατά την αφύπνιση.
• Πρωινή κεφαλαλγία.
• Μείωση μνήμης –συγκέντρωσης.
• Σεξουαλικές διαταραχές
• Δείκτης Μάζας Σώματος  > 30.
• «Γεμάτο» στοματοφάρυγγα.
• Περίμετρος λαιμού: άνδρες > 43cm   γυναίκες > 38cm.

Τι συμβαίνει κατά την διάρκεια των απνοϊκών επεισοδίων που τα καθιστά επικίνδυνα;

Καταρχήν μειώνεται ο κορεσμός της αιμοσφαιρίνης με επακόλουθο την μειωμένη παροχή οξυγόνου στα βασικά όργανα. Τα αναπνευστικά επεισόδια προκαλούν έκλυση επεισοδίων βραδυ/ταχυκαρδίας ή και άλλων αρρυθμιών. Επιπρόσθετα πολλά αναπνευστικά επεισόδια τελειώνουν με μικροαφυπνίσεις του εγκεφάλου, γεγονότα που καταστρέφουν την μικροαρχιτεκτονική του ύπνου και οδηγούν σε ημερήσια συμπτώματα ακόμη και επί ύπνου ικανής διάρκειας.

Θεραπευτικές επιλογές για την αποφρακτική άπνοια ύπνου

Επί του παρόντος, η θεραπεία συνιστάται για όλους τους ασθενείς με AHI (apnea-hypopnea index, AHI) ≥ 15 επεισόδια ανά ώρα, καθώς και για άτομα με AHI 5 – 14 συμβάντα την ώρα αλλά με συμπτώματα υπνηλίας, διαταραχής της διάθεσης, ή αϋπνίας με συνυπάρχουσες καταστάσεις όπως υπέρταση, ισχαιμική καρδιοπάθεια ή ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου.

Η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τη μείωση της αποφρακτικής άπνοιας κατά τον ύπνο είναι η θετική πίεση των αεραγωγών (PAP) που εφαρμόζεται τοποθετώντας μία μάσκα στη μύτη ή το στόμα (ή και τα δύο) που χρησιμεύει για την απελευθέρωση του ανώτερου αεραγωγού. Η συνεχής θετική πίεση των αεραγωγών (CPAP) παρέχει ένα σταθερό επίπεδο θετικής πίεσης σε όλη την διάρκεια της αναπνοής (εισπνοή-εκπνοή).

Ασθενείς με ήπια αποφρακτική άπνοια κατά τον ύπνο που αρνούνται ή αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν συσκευή CPAP μπορεί να είναι υποψήφιοι για μια συσκευή στόματος για να προωθήσουν την κάτω γνάθο, τη θεραπεία θέσης (αποφεύγοντας την ύπτια θέση ύπνου) ή τη χειρουργική διόρθωση του φάρυγγα. Σε μία τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή, η CPAP αποδείχθηκε ότι είναι αποτελεσματικότερη από έναν νάρθηκα στην κάτω γνάθο, μειώνοντας την AHI, αλλά η συμμόρφωση ήταν μεγαλύτερη με την στοματική συσκευή. Συνιστώνται ρυθμιζόμενοι νάρθηκες προαγωγής της κάτω γνάθου σε ασθενείς με ήπια έως μέτρια αποφρακτική άπνοια ύπνου που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν CPAP. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση των συσκευών μπορεί να μεταβάλει την απόφραξη των δοντιών.
Οι ιδανικοί υποψήφιοι για αυτές τις χειρουργικές επεμβάσεις είναι τα νορμοβαρή άτομα με ανωμαλίες στις κρανιοπροσωπικές δομές (π.χ. μια υποπλαστική γνάθο).